نماز را پس از تکبیر، با خواندن سوره حمد، و سپس سورهای دیگر، مثل «قل هواللَّه احد» ادامه میدهیم. شروع سوره، با «بسم اللَّه الرحمن الرحیم» است. با نام خدا و یاد او، که بخشنده و مهربان است، آغاز میکنیم. بسم اللَّه، رمز توجه به خدا و استمداد از اوست. بسم اللَّه، آغاز هر کاری است که بخواهد به نتیجه برسد. بسم اللَّه، شیطان را میراند، دل را به یاد خدا میاندازد، نشانه بندگی و وابستگی انسان به خداوند، و مظهر عشق و توکّل به اوست. هر کس، در هر مرام و مکتبی، به نام هر که و هر چه شروع کند، مسلمان، همه کارهایش، از جمله نماز را با نام خدا آغاز میکند، که بهترین نامهاست. ای نام تو بهترین سرآغاز بی نام تو، نامه کی کنم باز؟ سپس میگوییم: «الحمد للّه ربّ العالمین» همه ستایشها مخصوص خداوند است، چرا که همه نعمتها و رحمتها از اوست. مگر میتوان نعمتهای او را برشمرد؟ هرگز! در قرآن میخوانیم: «و ان تعدّوا نعمةاللَّه لا تحصوها»(34) هرگز نمیتوانید نعمتهای خدا را بشمارید. آن گونه که ماهی در آب، قدر آب را نمیداند، ما نیز از لحظه آغاز حیاتمان تا واپسین لحظهها غرق نعمتهای خدائیم و افسوس که از آنها غافلیم. هوش و استعدادی که از آن برخورداریم، سلامتی بدن و تندرستی، عقل و وجدان، آب و گیاهان و میوهها و حیوانات که در اختیار ماست، ابر و باد و مه و خورشید و فلک ... که همه برای انسان در حرکت است، رفت و آمد شب و روز، دریا با نعمتهایش، زمین با حبوباتش، آسمان با ستارگان و خورشیدش، چشمی که با آن میبینیم، زبانی که سخن میگوئیم، گوشی که صداها را میشنویم، حافظهای که مطالب را به خاطر میسپاریم، هماهنگی دستگاههای بدن، و ... هزاران و هزاران نعمت، که واقعاً «بی شمار» است، ما را احاطه کرده، و زندگی ما، بسته به آن است. از دست و زبان که برآید کز عهده شکرش به درآید پس او را میستائیم و همه حمدها را از آنِ او و مخصوص او میدانیم: «الحمدلّله ربّ العالمین». او که پروردگار جهانیان است، بخشنده و مهربان است، روزی رسان همه است، فرمانروای روز قیامت است. از او هدایت میطلبیم و میخواهیم که ما را به «صراط مستقیم» راهنمایی کند. راه مستقیم، راه خدا و دین است. راه پیامبران و امامان و صالحان است. راه شهیدان و اولیاء خداست. راه تقوا، پاکی، عدالت، نیکی، بندگی، حقّ پرستی، اطاعت از خدا، دوری از گناه و ترس از دوزخ است. از او میخواهیم که ما را به راه نیکان و صالحان، که دور از انحراف و گمراهی و معصیت و هوای نفس و فساد آفرینی و تبهکاری است، هدایت کند و در این راه، ما را استوار بدارد. در سوره توحید نیز، خدا را به یکتائی و بی نیازی و بی فرزندی و بی همتایی میستائیم. در رکوع و سجود، همراه ستایش خداوند، او را از هر عیب و نقص و ظلم و حقّکشی و تبعیض و جهل و هر صفت مادی و انسانی و محدود کننده، پاک و مبرّا میدانیم. تسبیح ما، شعار تقدیس و پاک دانستن خداوند است: «سبحان ربّی العظیم و بحمده»، «سبحان ربّی الاعلی و بحمده»
