اذکاری که توصیه شده‌اند، علاوه بر آن که باعث غفلت‌زدایی از انسان می‌شوند، معارف الهی را نیز آموزش می‌دهند و ره‌توشه معرفتی مسافران به سوی خدا را فراهم می‌کنند، چنانکه ذکر شریف «لا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم» که از گنجینه‌های آسمانی می‌باشد:
«قال الله تعالی لنبیه صلی الله علیه و آله و سلم فی لیلة المعراج: اعطیتک کلمتین من خزائن عرشی لا حول و لا قوة الا بالله و لا منجا منک الا الیک(1) معنای بلند و فواید فراوانی دارد.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) این ذکر شریف را ذکر فرشتگان حامل عرش معرفی کرده است: تسبیح حملة العرش(3) و در برخی روایات تفسیری آمده است که فرشتگان حامل عرش نیز که ذات اقدس خداوند از آنان به الذین یحملون العرش(4) یاد می‌کند، هنگامی که حمل عرش الهی، یعنی مقام فرمانروایی خدا، برایشان دشوار بود ذکر «لا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم» را به آنان آموختند: "اعلمکم کلمات تقولونها یخف بها علیکم. قالوا: و ما هی؟ قال: تقولون: بسم الله الرحمن الرحیم ولا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم و صلی الله علی محمد و آله الطیبین فقالوها فحملوه.(5)
پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) در روایتی درباره آداب و اذکار بیرون آمدن از خانه چنین فرمودند: کسی که هنگام خروج از منزل بگوید بسم الله الرحمن الرحیم دو فرشته می‌گویند: هدایت شدی . و اگر بگوید لا حول و لا قوة الا بالله می گویند: حفظ شدی . و اگر بگوید توکلت علی الله می گویند: بی‌نیاز شدی.
در این هنگام شیطان می گوید: چگونه می توانم در بنده ای که هدایت شده ، حفظ گردیده و بی نیاز شده است ، نفوذ کنم .
شاید چنین ذکری برای فرشتگان دفع سختی و دشواری باشد. لیکن، «بحول الله و قوته اقوم و اقعد» در نماز مصداقی از آن اصل کلی است. زیرا «لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم»؛ یعنی، هیچ جا منع و همچنین قدرت و توانی نیست مگر به عنایت ذات اقدس خداوند و اختصاصی به نماز یا غیر نماز و نیز اختصاصی به انسان و غیر او ندارد.
در اینجا به ذکر برخی روایات در باب این ذکر عظیم می‌پردازیم:
امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: آن کس که هزار بار بگوید «لا حول ولا قوة الا بالله» خدای تعالی زیارت کعبه را روزی‌اش خواهد نمود و اگر مرگش نزدیک باشد، خدا آن را به تاخیر خواهد انداخت تا حج را روزی‌اش سازد.(6)
راوی می‌گوید شنیدم که امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: کسی که بگوید "لا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم" خدای عزوجل به خاطر آن هفتاد نوع بلا را از او دور می‌گرداند که کمترین آنها خفه شدن است.(8)
از پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده است که فرمودند: ذکر "لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم" گنجی از گنج‌های بهشت است و آن باعث شفا یافتن از نود و نه درد است که آسان‌ترین آنها اندوه است.(9)
از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) روایت شده است که فرمودند: گفتن ذکر «لا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم» دارویی است که نود و نه بیماری را بهبود می‌بخشد که آسان‌ترین آنها اندوه است و معنای این کلمه چنین است هیچ حرکت و نیرویی جز به سبب و خواست خدا پدید نیامد.(10)
از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده که فرمود: هر گاه نماز صبح و مغرب را خواندی، هفت بار بگو: "بسم الله الرحمن الرحیم، لا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم" زیرا هر کس آن را بگوید، به او جنون و جذام و برص، و هفتاد نوع از انواع بلایا نرسد.(11)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به او فرمود: چه چیزی باعث شد که دیر نزد ما بیایی؟ عرض کرد: بیماری و نداری .
پیامبر فرمود: آیا به تو دعایی یاد بدهم که خدا به وسیله آن بیماری و نداری را از تو رفع کند؟ عرض کرد: بله یا رسول الله .
پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: بگو «لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم، توکلت علی الحی الذی لا یموت و الحمدلله الذی لم یتخذ(صاحبة و لا) ولدا و لم یکن له شریک فی الملک و لم یکن له ولی من الذل و کبره تکبیرا.»
آن فرد ذکر را گفت و زمانی نگذشت که نزد پیغمبر(صلی الله علیه و آله) بازگشت و عرض کرد: یا رسول الله خداوند بیماری و نداری را از من رفع نمود.(13)
سفارش حضرت علی(علیه‌السلام) به کمیل
امام علی(علیه‌السلام) خطاب به کمیل بن زیاد می‌فرماید: ای کمیل! هر روز نام خدا را بر زبان جاری کن و بگو: «لا حول و لا قوة الا بالله»؛ بر خدا توکل کن، ما را یاد کن، نام ما ببر و بر ما درود فرست.
ای کمیل! به هنگام غذا نام خدایی را که با اسمش هیچ دردی زیان نرساند و نامش برای هر بدی و دردی درمان است به زبان آور.
ای کمیل! به هنگام هر سختی بگو: «لا حول و لا قوة الا بالله» تا خدا آن را کفایت کند. و به هنگام نعمت بگو: الحمدلله تا زیاد شود و چون روزی‌ات دیر رسد، استغفار کن تا خدا گشایش دهد.(15)
در این هنگام شیطان می گوید: چگونه می توانم در بنده ای که هدایت شده ، حفظ گردیده و بی نیاز شده است ، نفوذ کنم .(16)
برای شفا یافتن هر مریضی دو رکعت نماز حاجت و توسل به حضرت جواد الائمه(علیه‌السلام) خوانده شود و بعد 146 مرتبه بگوید: «ما شاء الله لا حول و لا قوة الا بالله.» اگر در ساعتی که منسوب به آن حضرت است باشد، بسیار مفید و ساعت آن را هم از نماز عصر تا دو ساعت بعد از آن تشخیص داده‌اند که مورد استجابت است.(17)
از حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمود: شیطان بر دو قسم است: شیطان جنی، که با گفتن «لاحول و لا قوة الا بالله العلی العظیم» از شما دور می‌شود.
و شیطان انسی، که با فرستادن صلوات بر محمد و آلش «اللهم صل علی محمد و آل محمد» از شما دور می‌شود. (18)
امام باقر(علیه‌السلام) فرمودند: شخصی به نام شبیه هذلی، حضور پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) آمده و عرض کرد: ای پیامبر خدا! پیرمردی هستم که سنم بالا است و کارهایی مانند نماز، روزه، حج و جهاد را که قبلا انجام می‌دادم، اکنون نمی‌توانم انجام دهم. ای رسول خدا! سخنی به من بیاموز که ثواب خداوند را نصیبم سازد و بر من آسان گیر ای رسول خدا!
حضرت فرمودند: سخنت را تکرار کن و او تکرار کرد. و به همین ترتیب تا سه بار سخن خود را تکرار کرد. آنگاه پیامبر(صلی الله علیه و آله) به او فرمودند: اطراف تو هیچ درخت و گلی نبود، مگر این که دلشان به حالت سوخت و برایت گریه کردند.
پس از نماز صبح ده بار بگو «سبحان الله العظیم و بحمده و لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم»؛ (خدای بزرگ را منزه می‌دانم و به ثنای او مشغولم و هیچ توان و نیرویی جز با یاری خدای بزرگ بلند مرتبه بزرگ نیست) که همانا خداوند بزرگ با این ذکر تو را از کوری، دیوانگی، جذام، فقر و زیر آوار ماندن محفوظ می‌دارد.
عرض کرد: ای رسول خدا،این ذکر برای دنیا بود، برای آخرت چه؟ پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: اللهم اهدنی من عندک، وافض علی من فضلک وانشر علی من رحمتک و انزل علی من برکاتک؛ (خداوندا! مرا از جانب خود راهنمایی نما و از فضل خویش بهره‌مند ساز، از رحمت خود بر من فرو ریز و از برکات خود بر من نازل فرما.)
حضرت صادق(علیه‌السلام) فرمودند: این دستورات را گویی او با دستانش گرفت و رفت. آنگاه پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: بدانید که همانا اگر او در روز قیامت بیاید و این اذکار را عمدا ترک نکرده باشد، خداوند هشت در بهشت را به روی او باز می‌کند که از هر دری که خواست وارد شود.(19)
امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: کسی دعا می‌کند و در پایان می‌گوید «ماشاء الله، لاحول و لا قوة الا بالله» حاجتش برآورده شود.(20)
پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج90، ص 186 .
2- بحارالانوار، ج90، ص187.
3- بحارالانوار، ج90، ص191.
4- سوره غافر، آیه 7.
5- بحارالانوار، ج 55، ص33.
6- مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 396.
7- کنز العمال ، ج 1، ص 544.
8- ثواب الاعمال ، ص 349.
9- مستدرک الوسایل ، ج 1، ص 395.
10- مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 396.
11- اصول کافی ، ج 6، ص 195.
12- اصول کافی ، ج 6، ص 311.
13- اصول کافی ، ج 6، ص 249.
14- سفینة البحار، ج 1، ص 661.
15- تحف العقول ، ص 182.
16- ثواب الاعمال ، ص 349
17- داروخانه معنوی ، ص 48.
18- امید درماندگان ، ج 2، ص 223و 234.
19- ثواب الاعمال ، ص 341 و 342.
20- ثواب الاعمال ، ص 23
منبع کلوب
